Memoria Historikoa eta Hezkuntza
Memoria Historikoa Hezkuntzan
Lehenengoaren esperientzia arrakastatsuaren ondoren, abian da 2024ko azaroaren 14tik 16ra Iruñean egingo den Memoria duen Historia Hezkuntzan Nazioarteko II. Kongresua. Lehen zirkularra dago eskuragarri, aurkezpen-testuarekin eta gai-ildoekin. Komunikazio proposamenen aurkezpena (150-200 hitz) 2024ko otsailaren 29ra arte dago zabalik.
Lehenengo zirkularra PDF formatuan deskarga dezakezue irudian eginez.
Nafarroako Memoriaren Institutuak El hambre en la posguerra en la Ribera de Tudela (1939-1951), Francisco Santos Escribano Tuterako Valle del Ebro BHIko irakaslearen liburua aurkeztu du. Liburuarekin batera, proposamen didaktiko bat ere argitaratu da egin du; Espainiako Historia irakasgaiko batxilergoko 2. mailako ikasleei zuzenduta dago bereziki, baina ondo baino hobeto erabil daiteke DBHko 4. mailako Gizarte Zientzietan, baita beste ikasgai edo maila batzuetan ere.
Gerra zibila amaitu ondoren Espainiak bizi zuen egoera islatzen du liburuak. Herriaren iruditerian, 1939tik 1951ra bitarteko urteak goseak definitzen ditu. Elementu bakarra zen herritarren pentsamenduaren ardatza: gure aitona-amonen bizitza markatzen zuen janaririk eza. Horrela, gosez jaiki eta oheratzea izan zen, zalantzarik gabe, pobrezia eta miseriako urte gogor horien eguneroko bilakaera.
Bestalde, proposamen didaktikoaren helburua da, besteak beste, errepresio frankistaren memoria eta autarkia eta gosea berrogeiko hamarkadako Espainiako biztanleriaren kontrol politikorako modu gisa erabiltzea ikuspegi didaktiko berritzailearekin bateratzea, ikasleek iturri ofizialekin eta, bereziki, ahozko iturriekin egindako lan aktiboan oinarrituta. Izan ere, Tuterako Valle del Ebro BHIko ikasleek egindako inkesten bidez bildutako materialek osatzen dute lanaren enbrioia. Ikasle horiek aitona-amonen bizitzako kontakizunak entzun dituzte.
Nafarroako Memoriaren Institutuak bere Memoria duten Eskolak programan argitaratzen duen hirugarren unitate didaktikoa da, Libertaden Memoria eta Amonarenean kea proposamenen ondoren.
 Liburua deskargatu |  Proposamen didaktikoa deskargatu |
Nafarroako Memoriaren Institutuak 2023-2024 ikasturteari hasiera eman dio Las Sinsombrero erakusketaren inguruko hainbat jarduerarekin. Erakusketa Iruñeko Planetarioan egongo da ikusgai abenduaren 10era arte. Esposizio hau Erakusketa hau 27ko belaunaldiko emakume artista eta intelektualen bizitza eta lana irudietan jarri eta argitara eman nahi duen proiektu baten parte da, historiak inoiz aldarrikatu ez duena. Diktadura frankistaren ezarpenak eta erbesteratzeak, kasu askotan, bere obrarekin amaitzeaz gain, neurri handi batean haren ahanzturan lagundu zuten. Trantsizioarekin, gizonezkoen lana testuliburuetan sartu eta aitortu zen bitartean, emakumeen sorkuntzak ezabatu egin ziren literalki, eta erbesteratze errepublikarrari buruzko kontakizuna eraikitzeko orduan ere ez zen haien lekukotasuna kontuan hartu. Tània Balló, zinema-zuzendaria eta ikertzaile feminista, da erakusketaren komisarioa eta izenburu bereko dokumentalen trilogiaren egilea.
Erakusketaz eta proiektuaren arduradunak Iruñean egin duen egonaldiaz baliatuz, ikastetxeei zuzendutako hainbat jarduera egin dira. Horrela, Iruñeko Iparralde BHIko DBHko 4. mailako ikasleek saileko lehen dokumentala ikusteko aukera izan zuten; ondoren, Tània Balló errealizadorearen bisita jaso zuten institutuan bertan, eta harekin solasaldia izan zuten.
Bestalde, irailaren 27an, Iruñeko Planetarioan kontzertu bat egin zen Lucia Sócam kantautore eta memoria-aktibistarekin; Lucíak emakume baten ahotsa jarri zion 27ko belaunaldiari, besteak beste, Zenobia Camprubí, María Teresa León, Maruja Mallo, María Zambrano eta Rosa Chacelen poema eta testuekin osatutako kontzertu batean. Martzillako Marqués de Villena BHIko, Sarriguren BHIko, Zizur BHIko eta Iruñeko Iturrama BHIko 150 neska-mutil baino gehiago bertaratu ziren kontzertura. Aurretik, taldeka banatutako ikasleek Tània Ballórekin batera bisitatu zuten erakusketa.
Erakusketa eta/edo dokumentalaren proiekzioak ikusteko, jar zaitezte harremanetan INMrekin inm@navarra.es helbidean edo blog honen formularioaren bidez. Ikasgelan lana egiteko, material osagarria dago (gaztelaniaz bakarrik), eta eskuragarri dago.
Lantxotegi Elkartea 1983an sortu zuen Berriozarko herritar talde batek, garai hartako gazteen egoeraz kezkatuta. Gaur egun, Azpilagaña eta Milagrosa auzoaetan zabaldu ditu Iruñean. Gaur egun, programa batzuk ditu hezkuntza formalean zein hezkuntza ez-formalean. Horien artean, Ahlan Bek eta Kabia programak dituzte. Lehenengoaren helburua da familian laguntzarik ez duten eta gizarte-bazterkeriako egoeran dauden 14 eta 30 urte bitarteko gazte migratzaileak oinarrizko gaitasunetan prestatzea, laguntzea eta prestakuntza horrekin jarraitzea. Kabia proiektua gazte horiek aisialdirako espazioetara iristeko duten zailtasunari buruz adierazitako eskariaren ondorioz sortu zen. Eskaera horri erantzuteko, gizarte- eta harreman-dimentsioari heldu zitzaion, gizarteratze oso eta eraginkor bati buruz hitz egiten hasteko..
Testuinguru horretan, Nafarroako Memoriaren Institutuari Azpilagaña eta Milagrosa auzoetako gazteekin eta Lantxotegira Ahlan Bek-en eta Kabiaren programetara joaten diren gazteekin batera jarduera bat egitea planteatu zitzaion. Jarduera bateratu horren helburua bikoitza zen: batetik, auzo horietan bizitza egiten duten gazte migratzaile eta gazte autoktonoen arteko topaketa “gertagaitza” sortzea, bizitza komunitarioa sustatuz; bestetik, 1936ko kolpe militarraren ondorioz Nafarroako herritarren artean izandako giza eskubideen urraketei buruzko gaiak ezagutzea, eta, bereziki, Ezkabako penalarekin eta 1938ko maiatzaren 22ko ihesaldiarekin zerikusia dutenak
Horretarako, joan den urriaren 12an, larunbata, Ezkabako San Kristobal gotorlekura joan ziren, eta handik hasi zuten GR-225aren lehen etapako ibilbidea, Olabeko hobiraino eramango zituena. Fermin Ezkieta ikerlariak lagundu zien ibilbidean. Ihesaldiaren hasieran testuingurua azaldu zuen, eta gero presoen joan-etorriari edo atxilotu eta hil zituzten lekuei buruzko azalpenak eman zituen. Eguna amaitzeko, bazkari bat egin zuten Lantxotegiko egoitzan, jardueraren ebaluazioa egiteko.
Nafarroako Memoriaren Institutuak antolatuta, 2022ko azaroaren 10, 11 eta 12an Memoria duen Historia Hezkuntzan Nazioarteko I. Kongresua egin da Nafarroako Unibertsitate Publikoan. Estatuko hainbat autonomia erkidegotako eta Frantziako, Italiako, Portugalgo, Txileko, Argentinako, Kolonbiako edo Mexikoko 460 pertsona baino gehiago bertaratu ziren. Ildo horretan, azpimarratzekoa da batxilergoko neska-mutilen bi talde izan zirela, Valentziakoak eta Granadakoak. Sei mahaitan egituratutako programarekin, 215 proposamen aurkeztu ziren (122 komunikazio, 63 poster eta 30 bideo); horiek guztiak hemen eskura daitezke. Kongresuaren webgunetik saio guztien grabazioak ere ikus daitezke.
Kongresua hezkuntza-etapa guztietako irakasleei zuzenduta zegoen, 1936ko kolpe militarraren, gerra eta diktadura frankistaren eta Trantsizioaren ondoren piztutako indarkeriaren memoriaren inguruan irakaskuntza-proiektuak edo ikastetxe-proiektuak partekatu nahi zituztenei. Helburua zen abian dauden proiektuak eta esperientziak partekatzea, hezkuntzan memoriaren geografia bat eraikitzea eta interes eta gai partekatuen arteko irakaskuntza-lankidetzarako sare horizontalak ehuntzea. Era berean, proiektu horietarako erreferentziazko esparru teorikoei buruz hausnartu nahi zen, baita jorratzen ari diren eta egiteke dauden gaiei buruz ere: indarkeria politikoa eta errepresioa; iraganeko eta oraingo exilioak; ikuspegi eta memoria ez-androzentrikoak; beste indarkeria batzuk eta eguneroko bizitza; langileen memoriak eta borrokak, eta abar. Halaber, proiektu horietan erabiltzen ari diren lengoaiak ezagutu nahi ziren: hitza, musika, dantza, arte eszenikoak, irudia, komikia eta abar.
Kongresuaren programazioan ere izan zen ikasleek parte hartzeko tarterik. Hala, Iruñeko Donibane LHIko, Plaza de la Cruz BHIko, Navarro Villoslada BHIko eta Iturrama BHIko, Barañaingo Alaitz BHIko, Martzillako Marqués de Villena BHIko eta Tuterako Valle del Ebro BHIko 230 ikasleek parte hartu zuten Artxibo eta Giza Eskubideei buruzko tailer batean. Tailerra Euskadiko Artxibo Historikoko Josebe Alonso, Avilako Artxibo Militarreko Henar Alonso, Lan eta Ekonomia Sozial Ministerioaren Artxiboko Sergio Galvez, eta NUPeko Artxiboko Iñaki Montoya, artxibozainek eman zuten.
Ondorioetan, elkarrekin lan egiten jarraitzeko konpromisoa nabarmendu zen, esperientziak, ikuspegiak, eztabaidak eta proiektu kolektiboak partekatuz. Alde horretatik, uste dugu Memoria duen Hezkuntzan duen Historia Hezkuntzan Kongresu honek, elkargune izateaz gain, ikastetxeen sare baten hasierako mugarria ere izan behar duela, Nafarroako Memoriaren Institutuaren “Memoria duten eskolak” sarearen ildoari jarraiki, lankidetzan arituko dena, esperientziak partekatuko dituena, elkarguneak bilatu eta sustatuko dituena eta lortutako emaitzak batera zabalduko dituena.
Kongresuko saioez gain, jarduera paraleloen programa bat garatu zen, erakusketak, antzerkia edo musika-errezitaldiak barne.
Últimos comentarios